بیست و سومین کنگره گیاهپزشکی ایران

اولین گزارش زنگ روی برگ های کاج اِلدار Pinus eldarica

نویسندگان

¹پریسا شریفی نظام آباد

؛ ²بیژن آقاپور؛ ³مهرداد عباسی

¹گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

²گروه گیاه پزشکی، موسسه آموزش عالی بهاران، گرگان

³بخش تحقیقات رستنیها، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران

چکیده

بررسی جنگل های دست کاشت کاج اِلدار Pinus eldarica Medw. (Pinaceae) در منطقه هزار پیچ گرگان (استان گلستان) در فروردین سال 1391 حاکی از آلودگی برگ های کاج الدار به قارچ مولد زنگ بود. بررسی نمونه ها مشخص نمود که عامل بیماری زنگ به گونه ای از جنس Coleosporium از تیره Coleosporiaceae تعلق داشت. گفتنی است فقط اعضای جنس Coleosporium قادر به ایجاد آلودگی و تولید مرحله اسیومی روی برگ های جنس Pinus در منطقه اروپا-آسیا می باشند. سایر جنس های زنگ گزارش شده روی کاج یعنی گونه های Melampsora و Cronartium سرشاخه ها، شاخه ها و حتی تنه کاج را آلوده می نمایند. طی بررسی های میکروسکوپی ویژگی های زیر روی نمونه های آلوده مشاهده گردید: اسپرموگونیوم ها روی هر دو سطح برگ و زیراپیدرمی بودند. اسیوم ها، شکوفا به شکل جوش های برآمده سفید رنگ از نوع Peridermium غالبا در سطح زیرین و بعضا روی سطح فوقانی برگ، دارای پریدیوم مشخص توسعه یافته زبانه ای شکل و آماس کرده بودند. اسیوم ها به طول 3-5/1 میلیمتر، پهنای غالبا 5/0 میلیمتر و ارتفاع تا 2/1 میلیمتر اندازه گیری شدند. اسیوسپورها به صورت زنجیری در اسیوم ها تشکیل شده بودند. اسیوسپورها بیضوی، بیضوی کشیده یا کم و بیش کروی، دارای دیواره پوشیده از زگیل های میله مانند (rod-like verrucae)، ضخامت دیواره با احتساب زگیل ها 4-5/2 میکرومتر و ارتفاع زگیل ها تا 5/2 میکرومتر اندازه گیری شدند. بعضا تعدادی از زگیل ها در سطح اسپور به هم پیوسته و حالت شبه-مشبک روی دیواره اسپور مشاهده گردید. همچنین در برخی اسپورها کاهش ارتفاع زگیل ها به یک سمت اسپور قابل مشاهد بود. ابعاد اسیوسپورها متنوع بود و در نمونه بررسی شده 5/26-5/17 × 40-25 میکرومتر اندازه گیری شد. با توجه به ویژگی های فوق یعنی حضور اسیوم های peridermioid با پریدیوم زبانه ای شکل روی برگ ها، اسیوسپورهای پوشیده از زگیل های میله مانند و مورفومتری این اسپورها گونه قارچ مولد زنگ کاج الدار در گرگان C. tussilaginis (Pers.) Lev. تعیین گردید. کاج الدار در اغلب نقاط ایران به ویژه نواحی شمالی و مرکزی گونه ای کاشته شده محسوب می گردد. به نظر می رسد گزارش حاضر اولین مورد از ظهور و شناسایی یک گونه Coleosporium روی کاج در ایران باشد. علاوه بر این طی بررسی منابع در دسترس هیچ گزارشی از وجود اعضای جنس Coleosporium روی کاج الدار در سایر نقاط جهان بدست نیامد و لذا طی این بررسی گونه C. tussilaginis برای اولین بار روی کاج الدار گزارش می‌گردد. مرحله تلیومی زنگ فوق روی اعضای تیره Asteraceae از جمله آرایه های Tussilago، Senecio، Petasites و Sonchus تشکیل می شود. نمونه مرجع زنگ شناسایی شده تحت شماره 17001F در مجموعه مرجع قارچ های وزارت جهاد کشاورزی (IRAN) نگهداری می شود.

کلیدواژه ها

Pucciniales؛ بازدانگان؛ بیماری شناسی جنگل؛ تنوع زیستی؛ Coleosporium

موضوعات

رستیها-قارچ شناسی

Title

First report of Pine needle rust on Eldar pine (Pinus eldarica)

Authors

Parisa Sharifi-Nezamabad, Bijan Aghapour, Mehrdad Abbasi

Abstract

Eldar pine (Pinus eldarica Medw., Pinaceae) is among the most popular and commonly planted ornamental trees in Northern and Central Iran. Rust infected specimens of Eldar pine were collected from pine cultivated forest at Hezaar-Pich, Gorgan, Golestan province, in April 2012 and submitted to the Botany Department of Iranian Research Institute of Plant Protection, Tehran for diagnosis. The specimens showed heavy rust diseases symptoms including aecia on needles of Eldar pine. A description of the causal agent follows: Spermogonia subepidermal, on both sides of infected leaves. Aecia mostly hypophyllous, develop as conspicuous white columnar pustules on pine needles, peridermioid, with strongly developed bullate or tongue-shaped peridium, 1.5-3 x 0.5 mm and up to 1.2 mm high. Aeciospores catenulate, 25-40 x 17.5-26.5 µm, ellipsoid, oblong ellipsoid or more or less globoid, spore wall covered by rod-like verrucae (verrucose), wall including verrucae 2.5-4 µm thick, discrete rods up to 2.5 µm high, occasionally reduced on one side of spores or united in irregular or pseudoreticulate patterns. Based on infection pattern and above mentioned morphological features of aecia and aeciospores, the rust fungus was identified as Coleosporium tussilaginis (Pers.) Lev.. The voucher specimen, 17001F, was deposited in IRAN, Iranian Research Institute of Plant Protection, Tehran. This is the first report of C. tussilaginis on a member of Pinaceae in Iran. Moreover, Pinus eldarica, is reported as a new host for the rust. Coleosporium tussilaginis is a heteromacrocyclic rust with telial stage on members of Asteraceae family including species of the genera Tussilago, Senecio, Petasites and Sonchus.

Keywords

Pucciniales, Gymnosperms, Forest pathology, Biodiversity, Coleosporium