تنوع گونه‌ای شته‌ها در مزارع گندم شهر سامان، استان چهارمحال و بختیاری

کد مقاله : 1399-23IPPC
نویسندگان
1۸۸۱۵۷۷۴۳۶۹
2دانشکده کشاورزی
3دانشگاه شیراز
4سنندج- خیابان پاسداران- دانشگاه کردستان-دانشکده کشاورزی-گروه گیاهپزشکی
چکیده
گندم غذای اصلی جمعیت جهان و از محصولات استراتژیک ایران می‌باشد. در بین آفات گندم، شته‌ها یکی از گروه‌های مهم خسارت‌زا بوده و به علت ایجاد خسارت مستقیم، تغذیه از شیره گیاهی و نیز غیر‌مستقیم، انتقال عوامل بیماریزای گیاهی، گاهی به عنوان آفات کلیدی محسوب می‌شوند. لذا بررسی تنوع زیستی و ساختار گونه‌های حشرات مذکور در اگرواکوسیستم‌هایی مانند مزارع می‌تواند در مدیریت بهتر آن‌ها بسیار سودمند باشد. ساختار جامعه شته‌های مزارع گندم شهر سامان (E= 50° 88′ ، N= 23 ͦ 25ʹ ) استان چهار-محال و بختیاری طی سال‌های 1396 -1395 مورد بررسی قرار گرفت. به منظور نمونه‌برداری و جمع‌آوری افراد شته‌ها، در هر مرتبه تعداد یکصد بوته گندم به صورت تصادفی انتخاب شدند. نمونه‌برداری به فاصله زمانی هر دو هفته یکبار و از اسفند ماه تا زمان برداشت گندم در پنج مرتبه انجام شد. افراد شته‌ها در بیش‌تر موارد با استفاده از قلم‌موی ظریف و در مواردی با ضربه زدن و تکاندن بوته‌های گیاه گندم بر روی یک سینی سفید جمع‌آوری شدند. افراد جمع‌آوری شده در لوله‌های اپندورف (2 میلی‌لیتری) حاوی الکل اتیلیک 75 درصد نگهداری شدند. سپس از نمونه‌ها اسلاید میکروسکوپی تهیه و بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی بیرونی شناسایی شدند. در نمونه‌برداری از شاخص‌ مکزی و شاخص‌های نان-پارامتریک شامل شاخص کمی چائو، حضور غیاب چائو، جک نایف مرتبه اول و دوم به ترتیب برای تعیین درجه غالبت و تخمین غنای گونه‌ای حداکثر استفاده شد. با روش رنی، تغییرات تنوع گونه‌ای شته‌ها در طول فصل رویشی گندم تعیین گردید. داده‌ها در نرم افزار SDR4 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مزارع گندم منطقه سامان هشت گونه شته حضور دارند. گونه‌های شته روسی گندم (Mordvilko, 1913) Diuraphis noxia و شته رز-غلات (Walker, 1849) Metopolophium dirhodum با بیش‌ترین فراوانی به ترتیب با 53.05% و 43.47% جمعیت به عنوان گونه فرا-غالب، گونه‌های (L., 1758) Rhopalosiphum padi، (F., 1775) Sitobion avenae به عنوان گونه کمیاب و گونه‌های Sipha elegans (Del Guercio, 1905)، (Mordvilko, 1928) Forda hirsuta، Sipha sp. و Rhopalosiphum sp. به عنوان گونه فوق‌العاده کم‌یاب طبقه‌بندی شدند. تخمین غنای گونه‌ای حداکثر با استفاده از روش‌های نان پارامتریک نشان داد که حداکثر دوازده گونه شته در مزارع گندم شهر سامان وجود دارد. مقایسه تغییرات تنوع گونه‌ای شته‌ها و رتبه‌بندی آن‌ها با روش رنی نشان داد که تنوع گونه‌ای شته ها در مزارع گندم سامان در تاریخ 15/2/1396 در رتبه اول و تاریخ‌های 15/1/1396 و 15/3/1396 در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
کلیدواژه ها
موضوعات
 
Title
Species diversity of wheat aphids in Saman City, Chaharmahal and Bakhtiari Province
Authors
fatemeh momeni shahraki, Kambiz Minaei, abas Mohammadi-Khoramabadi, Hamed Ghobari
Abstract
Wheat is the main diet of the world population and an economically strategic product in Iran. Among the wheat pests, aphids are the most important groups and sometimes key pests of wheat causing direct damage by feeding on sap of phloem vessel and also indirect damage through transmitting plant pathogens. Therefore, the study of biodiversity and structure of these insect species in agro-ecosystems such as fields can be very helpful in their better management. Community structure of aphids was studied in a wheat field in Saman Region (E= 50° 88′, N= 23 ͦ 25ʹ), Chaharmahal and Bakhtiari Province during 2017. In order to sample the assemblage of wheat aphids, 100 wheat plants were randomly selected and then all aphids on each plant were removed by a fine brush and sometimes by beating the whole wheat plants on a white tray. This sampling procedure was repeated five times by an interval of two weeks. The collected specimens were then preserved in Eppendorf tubes (2 ml) containing 75% alcohol. They were then mounted on microscopic slides and identified based on morphological characters. Maczey's procedure and non-parametric estimators Contains Chao-Quantitative, Chao Presence-Absence, 1st and 2nd order Jackknife were used to determine the dominance level of each species and to estimate the maximum of species richness of aphid in the studied wheat field, respectively. The diversity of aphids along the sampling period was compared by Renyi's diversity ordering method. The data was statistically analyzed using SDR4 software. Results showed that eight wheat aphid species were collected and identified. The most abundant species were the Russian Wheat Aphid, Diuraphis noxia (Mordvilko, 1913) and the rose-grass aphid, Metopolophium dirhodum (Walker, 1849), with 53.05 and 43.47 percent of the total aphid individuals, respectively and determined as eudominant species. Rhopalosiphum padi (L., 1758) and Sitobion avenae (F., 1775) were determined as recedent. Sipha elegans (Del Guercio, 1905), Forda hirsuta (Mordvilko, 1928), Sipha sp. and Rhopalosiphum sp. were determined as subrecedent. Non-parametric methods of estimating species richness showed that additional sampling would yield at most 12 wheat aphid species in wheat fields. Diversity ordering using Renyi's showed that the species diversity of aphids in wheat fields of Saman region was at the highest order in the sampling date 2017.5.5 and the two sampling dates, 2017.6.5 and 2017.04.5, were the following orders, respectively.
Keywords
sampling, community structure, diversity ordering