اثر تنش آبی بر فراسنجه‌های جدول زندگی شته Metopolophium dirhodum (Hem.: Aphididae) روی گندم در شرایط گلخانه

کد مقاله : 1376-23IPPC
نویسندگان
1شیراز- خیابان کریم خان زند- کوچه 44
2دانشگاه شیراز
3دانشکده کشاورزی
چکیده
غلات یکی از منابع بسیار مهم غذایی برای انسان و جانوران به شمار می‌آیند و از این میان گندم نان (aestivum L. Triticum) به‌عنوان اولین غله و مهم‌ترین گیاه زراعی دنیا، دارای اهمیت فراوانی می‌باشد. کاهش نزولات آسمانی در کنار استفاده‌ی بی‌رویه از منابع آب، هشداری جدی برای کمبود آب می‌باشد. از آنجایی که کمبود آب، اثرات منفی بر رشد گیاهان دارد، شدیدترین تنش زیست محیطی برای رشد و تولید گیاهان است. شته‌ها نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آفات محصولات زراعی به‌ویژه غلات نقش مهمی را در کاهش عملکرد ایفا می‌کنند. شته گندم- گل سرخ با نام علمی Metopolophium dirhodum (Walker) یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین گونه‌های شته در مزارع گندم می‌باشد، که علاوه بر خسارت مستقیم، ناقل ویروس کوتولگی زرد جو نیز می‌باشد. در این پژوهش اثر دو سطح تنش آبی، متوسط (آبیاری معادل 60 درصد ظرفیت مزرعه) و شدید (آبیاری معادل ۴۰ درصد ظرفیت مزرعه) همراه با شرایط بدون تنش (آبیاری معادل 1۰۰ درصد ظرفیت مزرعه در تمام مراحل رشد گیاهان) و دو رقم گندم شیراز (حساس به خشکی) و چمران (مقاوم به خشکی) بر فراسنجه‌های جدول زندگی این شته در شرایط گلخانه مطالعه شد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 45 تکرار طراحی شد. آنالیز داده‌های خام با استفاده از جدول زندگی دوجنسی ویژه‌ی سن- مرحله‌ی زیستی انجام شد. نتایج نشان داد که همه فاکتورها به طور معنی‌داری بر فراسنجه‌های جدول زندگی شته اثر دارد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی گندم رقم شیراز بدون شرایط تنش، تحت تنش متوسط و شدید به ترتیب 239/0، 182/0 و 811/1- بود. این فراسنجه در رقم چمران به ترتیب 215/0، 222/0 و 175/0 برآورد شد. نرخ خالص تولیدمثل (R0) شته به طور معنی‌داری هنگام تغذیه شته روی رقم شیراز در شرایط تنش شدید کم بود.
کلیدواژه ها
موضوعات
 
Title
Effect of Water Stress on the Life Table Parameters of Metopolophium dirhodum (Hem .: Aphididae) on Wheat Under Greenhouse Conditions
Authors
maryam zahediannezhad, maryam Aleosfoor, Kambiz Minaei, Seyed Ali Akbar Moosavi
Abstract
Cereals are one of the most important sources of food for humans and animals, among which bread wheat (Triticum
aestivum L.) is considered as the most important crop in the world. Reducing the rainfall, along with the untapped use of water resources, is a serious warning for water scarcity. Since water scarcity has a negative effect on plant growth, it is the most severe environmental stress for plant growth and production. Aphids also play an important role in reducing yield as one of the most important pests of crops, especially cereals. The rose-grain aphid, Metopolophium dirhodum (Walker) (Hemiptera: Aphididae), is one of the most important and common aphid species in wheat fields which, in addition to direct damage, transmit the barley yellow dwarf virus (BYDV). In this study, e effect of three levels of water stress, medium (irrigation equivalent to 60% of field capacity), severe (irrigation equivalent to %40 of field capacity) and non-stress condition (irrigation equivalent to 100% of field capacity at all stages of plant growth) as well as two wheat cultivars Shiraz (susceptible to drought) and Chamran (resistant to drought) were studied on the life table parameters of this aphid in greenhouse conditions. This experiment was conducted as factorial based on a completely randomized design with 45 replications. The raw data of life tables were analyzed by the age-stage two-sex life table. The results showed that most factors significantly effect on life table parameters. Intrinsic rate of population increase (rm) on wheat in Shiraz variety in control, moderate and severe stress were 0.239, 0.182 and
-1.811 respectively. This parameter is 0.215, 0.222 and 0.175 for Chamran variety respectively. The net rate of increase (R0) of aphid was significantly lower when fed on Shiraz wheat variety with severe stress.
Keywords
aphid, cereals, irrigation, Rose-grain aphid